Kamica żółciowa – kiedy należy się martwić?

Kamica żółciowa – choroba, która dotyka znaczną część społeczeństwa, a o której przecięty człowiek wie naprawdę niewiele. Warto poznać jej objawy i dowiedzieć się, skąd się ona bierze, kto jest w grupie podwyższonego ryzyka i jak sobie radzić, gdy zachorujemy.

Czym jest kamica żółciowa?

Wątroba wytwarza żółć, która pełni ważną rolę w procesie trawienia tłuszczu. Z wątroby jest ona odprowadzana do tak zwanego pęcherzyka żółciowego i magazynowana. Pod wpływem spożywania pokarmów, organizm wysyła impuls do mózgu, a pęcherzyk obkurcza się, wypychając żółć do dwunastnicy, za pomocą przewodu żółciowego. To właśnie w dwunastnicy odbywa się ważny etap trawienia tłuszczu. Żółć zawiera wiele substancji chemicznych, m.in. barwniki żółciowe, cholesterol, czy sole mineralne. Gdy organizm pracuje prawidłowo, substancje, zawarte w żółci, ulegają rozpuszczeniu i są usuwane do przewodu pokarmowego. Jeśli jednak – z jakiegoś powodu – nastąpi nadmierne zagęszczenie żółci, składniki chemiczne wytrącają się, tworząc złogi, znane powszechnie jako kamienie żółciowe. Najczęściej zbudowane są one z cholesterolu, z barwników żółciowych, albo z wymieszania obu rodzajów substancji. Kamica żółciowa może przyjąć różną postać: występuje albo w pęcherzyku żółciowym (wtedy nazywana jest kamicą pęcherzykową), albo w drogach żółciowych (i wtedy nosi nazwę kamicy przewodowej).

Przyczyny powstawania kamicy żółciowej

Dokładne przyczyny kamicy żółciowej nie są znane, wiadomo jednak, że istnieje profil osób, które wyjątkowo narażone są na powstawanie złogów. Czynniki, zwiększające ryzyko wystąpienia choroby, to: płeć żeńska, starszy wiek, cukrzyca, otyłość, gwałtowne schudnięcie, przewlekłe infekcje dróg żółciowych. Oprócz tego, istnieje szereg czynników, które także mogą wpływać na powstawanie kamicy żółciowej. Są to przede wszystkim: czynniki hormonalne, predyspozycje genetyczne, stan po zabiegach operacyjnych układu pokarmowego.

Objawy obecności kamieni żółciowych

Objawy kamicy żółciowej mogą nie występować we wczesnym stadium choroby, przez co pacjent nawet przez kilka lat może nie być świadomy obecności złogów. Niepowikłana kamica daje objawy choroby dopiero wtedy, gdy przewód pęcherzykowy zostanie częściowo lub całkowicie zatkany przez kamień żółciowy. W takiej sytuacji u około 80% pacjentów występuje kolka żółciowa. Można ją opisać, jako ostry, silny ból, promieniujący z nadbrzusza w kierunku żeber, prawego barku i okolicy międzyłopatkowej. Ból pojawia się nagle, najczęściej po spożyciu obfitego, tłustego posiłku i może utrzymywać się od kilku minut do kilku godzin. Dolegliwościom bólowym często towarzyszy nadmierna potliwość, a czasem również nudności i wymioty.

W przypadku ostrego zapalenia pęcherzyka żółciowego, poza typową dla choroby kolką żółciową, pojawia się wysoka gorączka i dreszcze. W przypadku wystąpienia takich objawów należy niezwłocznie wezwać pogotowie, ponieważ ostre zapalenie pęcherzyka może doprowadzić do groźnych powikłań.

Powikłania przy kamicy żółciowej

Jeżeli przewód pęcherzykowy zbyt długo będzie zatkany, może dojść do poważnych powikłań. Najczęściej występujące powikłania to wodniak (rozdęty pęcherzyk wypełnia się śluzem) i ropniak (pęcherzyk wypełniony ropą), natomiast największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego stanowi perforacja pęcherzyka żółciowego, która może doprowadzić do zapalenia otrzewnej.

Diagnozowanie kamicy żółciowej

Bardzo często kamica żółciowa zostaje wykryta przypadkowo, jeszcze w fazie, w której nie daje żadnych objawów. Kamienie widoczne są w obrazie badania ultrasonograficznego jamy brzusznej, wykonywanego z jakiegoś innego powodu. Na podstawie badania można wykryć ilość, wielkość oraz ułożenie kamieni żółciowych, możliwe jest także ustalenie, czy wystąpiły już jakieś powikłania. Jeśli lekarz chce przeprowadzić dokładniejsze badanie, może zlecić tomografię komputerową jamy brzusznej. Typowym badaniem, potwierdzającym diagnozę, jest badanie krwi, określające liczbę białych krwinek – w kamicy żółciowej występuje leukocytoza.

Sposoby leczenia kamicy żółciowej

W przypadku pacjentów, u których kamica żółciowa została zdiagnozowana i nie wystąpiły powikłania, a pojawiła się kolka żółciowa, stosuje się leczenie zachowawcze, polegające na podawaniu odpowiednich leków przeciwbólowych oraz rozkurczowych. Ulgę w dolegliwościach bólowych przyniosą także ciepłe okłady w miejscu wystąpienia bólu. Należy pamiętać, że w ciągu kilku godzin od wystąpienia kolki, nie powinno się przyjmować pokarmów. Jeśli ból jest naprawdę silny i – pomimo upływu czasu – nie mija, należy skontaktować się z lekarzem, być może potrzebna będzie interwencja chirurgiczna, aby zapobiec wystąpieniu powikłań.

Jedyne skuteczne leczenie kamicy żółciowej to operacja wycięcia pęcherzyka żółciowego, odbywająca się metodą tradycyjną lub laparoskopowo. Usunięcie pęcherzyka jest zwykle konieczne nie tylko w przypadku kamicy pęcherzykowej lecz również – kamicy przewodowej, ponieważ kamica przewodowa niezwykle rzadko występuje samodzielnie, zwykle jest ona wynikiem przetransportowania złogów wraz z żółcią z pęcherzyka żółciowego.

Pacjenci, którzy z różnych powodów nie mogą zostać poddani operacji chirurgicznej, leczeni są za pomocą kwasu ursodeoksucholowego, kuracja jest długotrwała i dość kosztowna, a po odstawieniu leku istnieje duże ryzyko nawrotu choroby.

Domowe sposoby na kamicę żółciową

Czy istnieją jakieś domowe sposoby na kamicę żółciową? Właściwie znany jest tylko jeden skuteczny sposób na zmniejszenie ryzyka zachorowania. Jest nim odpowiednia dieta. Jadłospis powinien być bogaty w potrawy niskotłuszczowe, o dużej zawartości białka. Potrawy pieczone i smażone należy zastąpić gotowanymi i duszonymi, a z tłustych mięs i ryb trzeba zrezygnować, na rzecz chudszych odpowiedników. Powstawaniu złogów w pęcherzyku żółciowym sprzyja przejadanie się, dlatego należy unikać obfitych posiłków i przyjmować w ciągu dnia 5-6 mniejszych porcji.

Artykuł napisany we współpracy z portalem gastryczne.pl.